ธรรมะคำสอน หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต

เว็บไซต์ luangpumun.org ได้รวบรวมธรรมะคำสอน
ของหลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต แบ่งตามหมวดหมู่ได้ ดังนี้ (คลิ๊กที่หัวข้อ เพื่ออ่านรายละเอียด)

ธรรมะที่ปรากฏในสมุดบันทึกเก่า ซึ่งเป็นลายมือของ หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต
ต่อมาได้ตกเป็นมรดกของ พระภิกษุทองคำ ญาโณภาโส (ภายหลังได้ลาสิกขา แล้วได้กลับมาอุปสมบทใหม่ มีฉายาว่า จารุวณฺโณ) ผู้อุปฐากใกล้ชิดในปัจฉิมวัย ปัจจุบันสมุดบันทึกเล่มนี้ ได้ถูกเก็บรักษาและจัดแสดงอยู่ ณ พิพิธภัณฑ์บริขาร หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต วัดป่าสุทธาวาส สกลนคร ปรากฏมีเนื้อหา 2 ส่วน โดยตีพิมพ์ครั้งแรก ในหนังสืออนุสรณ์งานฌาปนกิจศพ หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต วันที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2493* โดยมีรายละเอียด ดังนี้

  • ขันธะวิมุติสมังคีธรรมะ เป็นบทประพันธ์ มีลักษณะคล้ายร่ายหรือกลอนแปด เป็นลายมือของ หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต เขียนเอง และบอกไว้ตอนท้ายว่า ท่านเป็นผู้แต่ง ครั้งอยู่วัดปทุมวนาราม กรุงเทพฯ* ในที่นี้ได้นำเสนอทั้งฉบับลายมือเดิม และฉบับอักษรตัวพิมพ์

  • บทธรรมบรรยาย เดิมเป็นบันทึกเขียนด้วยอักษรธรรม เป็นลายมือของ หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต จากการสังเกต โดย พระอริยคุณาธาร (ปุสฺโส เส็ง) เห็นว่าเป็นของเก่าที่หลวงปู่มั่น ท่านคงตัดย่อความมา มีอธิบายข้อธรรมในโสฬสปัญหาบ้าง อภิธรรมบ้าง อธิบายกรรมฐานบ้าง อธิบายวินัยกรรมบางอย่างบ้าง และที่สำคัญที่สุด ก็คือการกำหนดคืบพระสุคตไว้ ซึ่งตรงกับมติของ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ ซึ่งเป็นมติที่ได้รับความรับรองในหมู่ผู้ปฏิบัติทางจิตใจ ศิษยานุศิษย์ควรได้รับเป็นมรดกทั่วถึงกัน ได้ปริวรรตจากอักษรธรรมลงสู่อักษรไทย โดย พระภิกษุฉัตร โสมบุตร จิรปุญฺโญ* ประกอบด้วย 24 หัวข้อ (Link จากเว็บไซต์ 84000.org)

ธรรมเทศนาของ หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต จากการบันทึกของ ศิษยานุศิษย์

  • มุตโตทัย การกำหนดชื่อพระธรรมเทศนาชุดนี้ของ หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต ไว้ว่า "มุตโตทัย" นั้น อาศัยคำชมของท่านเจ้าคุณ พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (สิริจันโท จันทร์) เมื่อคราว หลวงปู่มั่น แสดงธรรมว่าด้วย มูลกรรมฐาน ณ พระวิหารหลวง วัดเจดีย์หลวง จังหวัดเชียงใหม่ว่า "ท่านอาจารย์แสดงธรรมด้วยมุตโตทัย เป็นมุตโตทัย" จึงได้นำมาใช้เป็นชื่อธรรมเทศนาของท่าน โดย พระอริยคุณาธาร (ปุสฺโส เส็ง)ได้ให้ความหมายไว้ว่า เป็นธรรมเทศนาชี้บอกแนวทางปฏิบัติให้บังเกิดความหลุดพ้น จากกิเลส อาสวะ ซึ่งถ้าจะแปลสั้นๆ ก็ว่า แดนเกิดแห่งความหลุดพ้น นั่นเอง
    บันทึกโดย พระภิกษุวิริยังค์ (ปัจจุบัน พระธรรมมงคลญาณ หลวงปู่วิริยังค์ สิรินฺธโร วัดธรรมมงคล กรุงเทพฯ) กับ พระภิกษุทองคำ ญาโณภาโส (ภายหลังได้ลาสิกขา แล้วได้กลับมาอุปสมบทใหม่ มีฉายาว่า จารุวณฺโณ) เป็นผู้บันทึกในสมัยที่ หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต จำพรรษา ณ เสนาสนะป่าบ้านนามน (ปัจจุบัน วัดป่านาคนิมิตต์) ต.ตองโขบ อ.โคกศรีสุพรรณ จ.สกุลนคร และในระยะแรกที่ไปจำพรรษา ณ เสนาสนะป่าบ้านหนองผือ (ปัจจุบัน วัดภูริทัตถิราวาส) ต.นาใน อ.พรรณานิคม จ.สกลนคร ซึ่งพระอริยคุณาธาร (ปุสฺโส เส็ง) ได้ขออนุญาตพิมพ์เผยแผ่ตั้งแต่สมัยท่านยังมีชีวิตอยู่ พร้อมกับเรียบเรียงใหม่ ตัดบางส่วนที่ไม่ควรเผยแผ่ออก และได้ตีพิมพ์อีกครั้ง ในหนังสืออนุสรณ์งานฌาปนกิจศพ หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต วันที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2493* ประกอบด้วย 17 หัวข้อ

  • ธรรมเทศนา ของ หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต ที่บันทึกโดย พระภิกษุทองคำ ญาโณภาโส (ภายหลังได้ลาสิกขา แล้วได้กลับมาอุปสมบทใหม่ มีฉายาว่า จารุวณฺโณ) กับ พระภิกษุวัน อุตฺตโม (พระอุดมสังวรวิสุทธิเถร วัดถ้ำอภัยดำรงธรรม อ.ส่องดาว จ.สกลนคร) จดบันทึกไว้ในปัจฉิมสมัย คือระหว่าง พ.ศ. 2491 - 2492 ก่อนหน้ามรณสมัยเพียงเล็กน้อยนั้น ได้รวบรวมเข้าในหมวดหมู่ธรรมเทศนา ตีพิมพ์ครั้งแรกในหนังสืออนุสรณ์งานฌาปนกิจศพ หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต วันที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2493 ซึ่ง พระอริยคุณาธาร (ปุสฺโส เส็ง) ได้แสดงความเห็นไว้ว่า ถ้าหากมีการจัดพิมพ์ ควรนำบันทึกธรรมเทศนาชุดนี้ ตีพิมพ์รวมเป็นชุดเดียวกับ มุตโตทัย ให้เป็นชื่อเดียวกัน* ประกอบด้วย 16 หัวข้อ

การถามตอบปัญหาธรรมะ ที่ปรากฏใน ประวัติ หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต บันทึกโดย หลวงตาพระมหาบัว ญาณสมฺปนฺโน

  • ตอบปัญหาพระมหาเถระ เมื่อครั้งที่ท่าน ลงจากจารึกทางภาคเหนือ มาพักที่วัดบรมนิวาส กรุงเทพฯ ได้มีพระมหาเถระนิมนต์ท่านไปสนทนาธรรม และถามปัญหาธรรมะเป็นการเฉพาะ
  • ตอบปัญหาชาวกรุงเทพ เมื่อครั้งที่ท่าน ลงจากจารึกทางภาคเหนือ มาพักที่วัดบรมนิวาส กรุงเทพฯ ได้มีผู้มาถามปัญหาธรรมะ เกี่ยวกับการรักษาศีล
  • ตอบปัญหาชาวโคราช ภายหลังจากจารึกทางภาคเหนือ มาพักที่วัดบรมนิวาส กรุงเทพฯ ท่านได้เดินทางมาจังหวัดนครราชสีมา พักที่ วัดป่าสาลวัน ได้มีประชาชนผู้สนใจ มาถามปัญหาธรรมะกับท่าน

ธรรมะที่ศิษยานุศิษย์ได้บันทึกไว้ และที่ปรากฏในประวัติของศิษยานุศิษย์

  • โอวาทธรรม บันทึก บันทึกโดย หลวงปู่หลุย จนฺทสาโร เมื่อครั้งที่ท่านมาศึกษาธรรมะกับหลวงปู่มั่น ณ วัดป่าโนนนิเวศน์ จ.อุดรธานี ในปี พ.ศ. 2483
  • พระธรรมเทศนา เป็นพระธรรมเทศนาของหลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต ที่ยังให้พระอาจารย์ฝั้น อาจาโร ศรัทธาในการปฏิบัติ เมื่อพระอาจารย์ฝั้นได้พบหลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต เป็นครั้งแรก
  • โอวาทครั้งสุดท้าย บันทึกโดย หลวงปู่หล้า เขมปตฺโต

 

"....ท่านทั้งหลายจงอย่าทำตัวเป็นตัวบุ้งตัวหนอนคอยกัดแทะกระดาษแห่งคัมภีร์ใบลานเปล่าๆ
โดยไม่สนใจพิจารณาสัจธรรมอันประเสริฐที่มีอยู่กับตัว  แต่มัวไปยึดธรรมที่ศึกษามาถ่ายเดียว
ซึ่งเป็นสมบัติของพระะพุทธเจ้า  มาเป็นสมบัติของตน  ด้วยความเข้าใจผิด
ว่าตนเรียนรู้และฉลาดพอตัวแล้ว  ทั้งที่กิเลสยังกองเต็มหัวใจยิ่งกว่าภูเขาไฟ  มิได้ลดน้อยลงบ้างเลย

จงพากันมีสติคอยระวังตัว  อย่าให้เป็นคนประเภทใบลานเปล่าๆ เรียนเปล่าและตายทิ้งเปล่า
ไม่มีธรรมอันเป็นสมบัติของตัวอย่างแท้จริงติดตัวบ้างเลย"

....นี่คือคำสอนที่องค์หลวงปู่มั่น เคยพูดอยู่เสมอๆ

* เรียบเรียงจาก คำชี้แจงในการจัดพิมพ์หนังสือ โดย พระอริยคุณาธาร (ปุสฺโส เส็ง) ผู้เรียบเรียงเนื้อหาหนังสืออนุสรณ์งานฌาปนกิจศพ หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต วันที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2493 โดยใช้ข้อมูลฉบับตีพิมพ์ครั้งที่ 2 โดย ชมรมพุทธศาสตร์ กฟผ. จัดพิมพ์ พ.ศ. 2527

หน้าหลัก

www.luangpumun.org ติดต่อผู้ดูแลเว็บได้ที่ ar1008@hotmail.com
ขอขอบคุณ คุณกิตติวัฒน์ มโนสุทธิ ผู้ให้การสนับสนุนเ็วบไซต์